Markaziy Osiyodagi Amerika universiteti uchun kampusda Wi-Fi tarmog'ini joylashtirish
AUTSA — bu Amerika Qo'shma SHtatlaridagi Bard kolleji bilan hamkorlik orqali gumanitar favnlar sohasida AQSHda akkreditatsiya darajasini beruvchi Markaziy Osiyodagi birinchi universitetdir.
Cisconing WiFi-echimlarini joriy qilish AUTSA talabalari va o'qituvchilarining ishini qanchalik qulay va xavfsiz etganligi haqida AUTSAning operatsiyalar bo'yicha direktori Zarlik Jumabek uulu so'zlaydi.
2015 yilda AUTSA boshqaruvi har besh yilda mavjud uskunalarni yangilashga qaror qildi. Universitetning IT-mutaxassislari tarmoq yadrosini modernizatsiyalash va Wi-Fining kampus tarmog'ini o'rnatish jarayonini boshladilar. Ular oldida eskirib qolgan uskunalarni tarmoqning lokal tizimini unumdorligini oshirish va oliy ta'lim muassasasining Internetdan foydalanuvchilariga qulay ishni ta'minlash uchun universitet talablariga javob beradigan, zamonaviyga almashtirish vazifasi turar edi.
Gap shundaki, AUTSAning foysdalanuvchilari modernizatsiya boshlangunga qadar tarmoqning ishida uzulishlarga to'g'ri kelardilar. Masalan, xorijlik hamkasblar bilan videokonferensiyalar vaqtida signal yo'qollar, aloqa uzulib qolardi, universitetdagi ishlatuvchilarning bir joydan boshqa joyga joylarini almashtirishda ishlatilinayotgan texnika har doim ham yaxshi ulanavermasdi. SHuningdek, "qiziqqon" talabalar vaqti-vaqti bilan oliy o'quv yurtining axborot xavfsizligi tizimini sinab ko'rishga urinardilar, ular , shuningdek, Man in the middle turidagi turli hujumlarni uyushtirib turardilar.
— AUTSAdagi tarmoq uskunalarini modernizatsiyalar jarayoni nimalardan boshlandi?
— Modernizatsiya jarayonini biz uch bosqichga bo'ldik. Birinchisi tarmoq muammolarini aniqlash va eichmlarni ishlab chiqarishdan ibolrat bo'ldi. Ikkinchisi sinov uskunalarini namunaviy ishga tushirishni nazarda tutdi. Uchinchisi esa – oliy o'quv yurtini uskunalarga o'tishiga to'liq o'tishi. O'sha vaqtda mavjud bo'lgan tarmoqlarni tahlilida uskunalar va uni boshlang'ich darajada joriy qilinishi bilan bog'liq muammolar aniqlandi. AUTSAning yangi kampusi juda ham savodli loyihalashtirildi, ammo eski ishlatilinish nuqtalari uloqsiz roumingda ishlay olmas, bu esa o'qituvchilar va talabalar binolarning bir auditoriyasidan ikkinchisiga o'tganlarida Wi-Fi tarmog'idagi uzulishlarga olib keldi. Bu esa foydalanuvchilarda ma'lum qiyinchiliklarni keltirib chiqardi. AUTSA kampusini signal bilan qoplash ham unchalik maqbul emadi.
— Siz harid qilinayotgan uskunalarga qanday talablar qo'ydingiz?
— Asosiy tavsiflar orasida IT-mutaxassislari uchun ahamiyatga kasb etgan texnikaning yuksak yuklanmalarga barqarorligi muhim rolni o'ynadi. Men signalni uzatilishini sifati, a'lo darajada yig'ilganlik va uskunalarning yuqori darajadagi buzilmaslikka qodirligi haqida gshapirmay ham qo'ya qolay.
— AUTSAdagi tarmoq uskunalarini modernizatsiyalar jarayoni nimalardan boshlandi?
— Modernizatsiya jarayonini biz uch bosqichga bo'ldik. Birinchisi tarmoq muammolarini aniqlash va eichmlarni ishlab chiqarishdan ibolrat bo'ldi. Ikkinchisi sinov uskunalarini namunaviy ishga tushirishni nazarda tutdi. Uchinchisi esa – oliy o'quv yurtini uskunalarga o'tishiga to'liq o'tishi. O'sha vaqtda mavjud bo'lgan tarmoqlarni tahlilida uskunalar va uni boshlang'ich darajada joriy qilinishi bilan bog'liq muammolar aniqlandi. AUTSAning yangi kampusi juda ham savodli loyihalashtirildi, ammo eski ishlatilinish nuqtalari uloqsiz roumingda ishlay olmas, bu esa o'qituvchilar va talabalar binolarning bir auditoriyasidan ikkinchisiga o'tganlarida Wi-Fi tarmog'idagi uzulishlarga olib keldi. Bu esa foydalanuvchilarda ma'lum qiyinchiliklarni keltirib chiqardi. AUTSA kampusini signal bilan qoplash ham unchalik maqbul emadi.
— Siz harid qilinayotgan uskunalarga qanday talablar qo'ydingiz?
— Asosiy tavsiflar orasida IT-mutaxassislari uchun ahamiyatga kasb etgan texnikaning yuksak yuklanmalarga barqarorligi muhim rolni o'ynadi. Men signalni uzatilishini sifati, a'lo darajada yig'ilganlik va uskunalarning yuqori darajadagi buzilmaslikka qodirligi haqida gshapirmay ham qo'ya qolay.
AUTSAda ilgari ishlatilgan etishuvchanlik nuqtalari bir vaqtni o'zida 20-25tani har birini ulanishlariga mo'ljallangan edi, biroq bu resurslar universitetga etarli emasdi.
YAnada quvvatliroq va zamonaviy uskunalarni izlash jarayonida Cisco jahon brendi mahsulotini tanladik va biz professional madad berish uchun Green Light kompaniyasiga murojaat qildik.
— AUTSA nima uchun aynan Cisconi tanladi?
— Ushbu ishlab chiqaruvchining uskunalarini AUTSA qisman 2007 yildan ishlata boshlagandi. Bu vaqt mobaynida mutaxassislarimiz uning ishonchliligini, hamda Cisco uskunalarining noyob texnik tavsiflarini aniq bilib oldilar. Tarmoq infratuzilmasini yangilash jarayonida biz boshqa ishlab chiqaruvchilarning "temir"laridan voz kechishga va Ciscoga to'liq o'tishga qaror qildik. Namunaviy loyiha vaqtida o'tkazilgan muvaffaqiyatli sinovlardan so'ng biz 200ta faol qo'shilishlarga mo'ljallangan Cisco Aironet 2800ning ulanish nuqtalarini harid qilishga o'tdik. Oldinlari AUTSAga o'rnatilgan uskunalardan farqi 10 barobar ko'proq bo'ldi. Tarmoq infratuzilmasini modernirzatsiyalash vaqtida biz xatarliklarni iloji boricha ko'proq kamaytirish lozim edi, shuning uchun tarmoqning asosiy kompanenti avariya holatida ishdan chiqqan paytda Markaziy Osiyodagi Amerika universitetini aloqasiz qoldirmaslik maqsadida tarmoq yadroga takrorlovchi uskunani sotib oldik. SHuningdek, Wi-Fidan foydalanish nuqtalarini markaziy boshqarish uchun Cisco 5508 kontrollerini o'rnatdik. Albatta, anchalik arzon bo'lgan o'xshashlarini ishlatsak ham bo'lardi, lekin tarmoqdan foydalanishda mana shunday qulaylikka erisha olmasdik: endilikda AUTSAda foydalanuvchilarni segmentlash va ularning profiliga bog'liq holda tarmoqqa ulanish imkoni bor. Cisco uskunasining narxi harajatlarni 100 foiz oqlaydi. Bugun AUTSA Universitet Enterprise-tasnifidagi bino hisoblanishiga qaramasdan 100ta ulanish nuqtalari bilan uchta tarmoq ma'muriyatiga xizmat ko'rsatadi. Universitetda 600dan ortiq shaxsiy kompьyuter ishlab turibdi, texnikaning umumiy soni esa 1000ta birlikdan ortiq.
— AUTSA nima uchun aynan Cisconi tanladi?
— Ushbu ishlab chiqaruvchining uskunalarini AUTSA qisman 2007 yildan ishlata boshlagandi. Bu vaqt mobaynida mutaxassislarimiz uning ishonchliligini, hamda Cisco uskunalarining noyob texnik tavsiflarini aniq bilib oldilar. Tarmoq infratuzilmasini yangilash jarayonida biz boshqa ishlab chiqaruvchilarning "temir"laridan voz kechishga va Ciscoga to'liq o'tishga qaror qildik. Namunaviy loyiha vaqtida o'tkazilgan muvaffaqiyatli sinovlardan so'ng biz 200ta faol qo'shilishlarga mo'ljallangan Cisco Aironet 2800ning ulanish nuqtalarini harid qilishga o'tdik. Oldinlari AUTSAga o'rnatilgan uskunalardan farqi 10 barobar ko'proq bo'ldi. Tarmoq infratuzilmasini modernirzatsiyalash vaqtida biz xatarliklarni iloji boricha ko'proq kamaytirish lozim edi, shuning uchun tarmoqning asosiy kompanenti avariya holatida ishdan chiqqan paytda Markaziy Osiyodagi Amerika universitetini aloqasiz qoldirmaslik maqsadida tarmoq yadroga takrorlovchi uskunani sotib oldik. SHuningdek, Wi-Fidan foydalanish nuqtalarini markaziy boshqarish uchun Cisco 5508 kontrollerini o'rnatdik. Albatta, anchalik arzon bo'lgan o'xshashlarini ishlatsak ham bo'lardi, lekin tarmoqdan foydalanishda mana shunday qulaylikka erisha olmasdik: endilikda AUTSAda foydalanuvchilarni segmentlash va ularning profiliga bog'liq holda tarmoqqa ulanish imkoni bor. Cisco uskunasining narxi harajatlarni 100 foiz oqlaydi. Bugun AUTSA Universitet Enterprise-tasnifidagi bino hisoblanishiga qaramasdan 100ta ulanish nuqtalari bilan uchta tarmoq ma'muriyatiga xizmat ko'rsatadi. Universitetda 600dan ortiq shaxsiy kompьyuter ishlab turibdi, texnikaning umumiy soni esa 1000ta birlikdan ortiq.
— Cisco uskunalarini joriy qilish orqali AUTSA qanday natijalarga erishdi?
— Hozirda biz uzil-kesil sentyabr oyida ishga tushiriladigan kampus Wi-Fi tarmog'ini modernizatsiyalashni uchinchi bosqichini yakunlamoqdamiz. Amalda biz foydalanuvchimlarning tarmoqdagi uzulishlar borasidagi murojaatlari sonini juda ham qisqartirishga erishdik. Biz uchun eng asosiysi, foydalanuvchilarni mamnun bo'lishi! Jahon orida anchadan beri taniqli bo'lib qolgan Cisconing tarmoq uskunalarini o'rnatilishi tufayli Markaziy Osiyodagi Amerika universiteti tarmoq yadrosiga uzuliksiz ishlay oladigan ulanishni ta'minladi. Tarmoqning unumdorligini oshirish bo'yicha zarur bo'lgan zahira ta'minlandi. Cisconing simsiz ulanish nuqtalari kontrollerini o'rnatishi esa uni ishini qulay va xavfsizligini ta'minladi. Biz tarmoq hujumlarini ko'plab turlarini bilib olishga o'rgandik. Xavf tug'ilgan paytda tizim avtomatik tarzda tarmoq ma'murlariga xabar yuboradi. SHunday qilib, tarmog'imizga hujumlar bilan bog'liq bo'lgan barcha muammolarni hal qilish va bu urinishlarni kamaytirish, foydalanuvchilar ma'lumotlarini maksimal darajada himoyalash endilikda biz uchun qiyin emas!
— Green Light kompaniyasi bilan hamkorlik haqida nimalar deya olasiz?
— Biz ushbu kompaniya bilan anchadan beri hamkorlik qilmoqdamiz va natijalardan juda ham mamnunmiz. Green Light mijozlarga xizmat ko'rsatishning jahon standartlariga mos keladi. Green Light mutaxassislariga uskunalarni litsenziyalash va harid qilish masalalari bo'yicha murojaat qilib, biz orzu qilgan natijalarga erishamiz. Kompaniya xodimlari — IT-texnologiyalari sohasidagi haqiqiy ekspertlardir. Ular buyurtmachi sifatida AUTSAdan "bosh og'riqlar"ni bartaraf qilishadi va barcha texnik jarayonlarni mustaqil hal qilish zaruratidan forig' qilgan holda biz uchun kerakli bo'lgan echimlarni tanlab berishadi. Ularning bilimi va maslahatlari tufayli biz modernizatsiyalash jarayonini to'g'ri barpo qildik. Ajoyib servis va yuqori darajadagi ish uchun yigitlarga katta rahmat!
— Hozirda biz uzil-kesil sentyabr oyida ishga tushiriladigan kampus Wi-Fi tarmog'ini modernizatsiyalashni uchinchi bosqichini yakunlamoqdamiz. Amalda biz foydalanuvchimlarning tarmoqdagi uzulishlar borasidagi murojaatlari sonini juda ham qisqartirishga erishdik. Biz uchun eng asosiysi, foydalanuvchilarni mamnun bo'lishi! Jahon orida anchadan beri taniqli bo'lib qolgan Cisconing tarmoq uskunalarini o'rnatilishi tufayli Markaziy Osiyodagi Amerika universiteti tarmoq yadrosiga uzuliksiz ishlay oladigan ulanishni ta'minladi. Tarmoqning unumdorligini oshirish bo'yicha zarur bo'lgan zahira ta'minlandi. Cisconing simsiz ulanish nuqtalari kontrollerini o'rnatishi esa uni ishini qulay va xavfsizligini ta'minladi. Biz tarmoq hujumlarini ko'plab turlarini bilib olishga o'rgandik. Xavf tug'ilgan paytda tizim avtomatik tarzda tarmoq ma'murlariga xabar yuboradi. SHunday qilib, tarmog'imizga hujumlar bilan bog'liq bo'lgan barcha muammolarni hal qilish va bu urinishlarni kamaytirish, foydalanuvchilar ma'lumotlarini maksimal darajada himoyalash endilikda biz uchun qiyin emas!
— Green Light kompaniyasi bilan hamkorlik haqida nimalar deya olasiz?
— Biz ushbu kompaniya bilan anchadan beri hamkorlik qilmoqdamiz va natijalardan juda ham mamnunmiz. Green Light mijozlarga xizmat ko'rsatishning jahon standartlariga mos keladi. Green Light mutaxassislariga uskunalarni litsenziyalash va harid qilish masalalari bo'yicha murojaat qilib, biz orzu qilgan natijalarga erishamiz. Kompaniya xodimlari — IT-texnologiyalari sohasidagi haqiqiy ekspertlardir. Ular buyurtmachi sifatida AUTSAdan "bosh og'riqlar"ni bartaraf qilishadi va barcha texnik jarayonlarni mustaqil hal qilish zaruratidan forig' qilgan holda biz uchun kerakli bo'lgan echimlarni tanlab berishadi. Ularning bilimi va maslahatlari tufayli biz modernizatsiyalash jarayonini to'g'ri barpo qildik. Ajoyib servis va yuqori darajadagi ish uchun yigitlarga katta rahmat!